You are here:
Assertive-Behavior

Διεκδικητική Συμπεριφορά – Εκπαίδευση και χρησιμότητα

Picture of Χαρμπίλας Δημήτρης
Χαρμπίλας Δημήτρης

P.M.Sc, Υπεύθυνος Προγράμμτος Γνωσιακής Συμπεριφορική Θεραπείας

O ορισμός της διεκδικητικής συμπεριφοράς (assertiveness) είναι το να διεκδικεί κάποιος τα δικαιώματά του, χωρίς όμως να παραβιάζει τα δικαιώματα του άλλου. Ο άνθρωπος που έχει διεκδικητική συμπεριφορά προσπαθεί να έρθει σε συμβιβασμό με τους άλλους ανθρώπους & όχι να ‘νικήσει’. Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένας άνθρωπος που διεκδικεί, είναι ένας άνθρωπος που διαπραγματεύεται τις ανάγκες του, τις επιθυμίες του και τις απόψεις του και δεν προσπαθεί να τις επιβάλλει, αλλά ούτε και θεωρεί αυτονόητο ότι «θα περάσει το δικό του» επειδή έχει διεκδικητική συμπεριφορά.

Οι αρχές της διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι οι εξής:

Πως θα καταλάβει κάποιος αν επιδεικνύει διεκδικητική συμπεριφορά? Η ερώτηση είναι απλή: Προσπαθείς να εκφράσεις την άποψή σου, «κάνεις πίσω», ή προσπαθείς να επιβάλλεσαι στους άλλους?

 

artem-maltsev-0CvHQ62gwY8-unsplash

Σε αυτό το σημείο λοιπόν είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τον διεκδικητικό τύπο ανθρώπου από τον επιθετικό και τον παθητικό.Η διαφορά της διεκδικητικότητας από την επιθετικότητα είναι ότι ο επιθετικός άνθρωπος προσπαθεί να επιβληθεί, να υπερισχύσει, να υποτιμήσει, να ελέγξει και να χειριστεί τον συνάνθρωπό του. Συχνά διέπεται από κανόνες όπως «εάν δεν επιβληθώ δεν πρόκειται να ακουστώ», «πρέπει πάντα να νικάω», «ο κόσμος είναι εχθρικός, γι αυτό πρέπει να είμαι επιθετικός για να επιβιώσω». Από την άλλη, η έλλειψη διεκδικητικής συμπεριφοράς χαρακτηρίζεται από αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων και σκέψεων, και όταν το άτομο εκφράζεται το κάνει με τρόπο απολογητικό και ηττοπαθή. Συνήθως διέπεται από πεποιθήσεις αναξιότητας και ανεπάρκειας π.χ. «δεν αξίζω», «είμαι ανεπαρκής», «αν εκφράσω την άποψή μου οι άλλοι θα με απορρίψουν». Το πρόβλημα με τον επιθετικό/παθητικό τύπο είναι ότι συνάπτει μη υγιείς σχέσεις που πολύ συχνά φτάνουν στο σημείο να γίνονται προβληματικές. Γι αυτό το λόγο η εκπαίδευση του καθενός από εμάς στην διεκδικητική συμπεριφορά είναι καθοριστικής σημασίας.

nik-3xNn1zGvBwY-unsplash

Η εκπαίδευση στην απόκτηση διεκδικητικότητας (assertiveness training) έχει να κάνει με την ανάπτυξη της ικανότητας να θέτει κάποιος τα προσωπικά του όρια, να μάθει να λέει ‘όχι’, να εκφράζει αυτό που νιώθει και σκέφτεται, χωρίς όμως να παραβιάζει τα δικαιώματα του συνανθρώπου του.

Πριν την εκπαίδευση όμως, είναι σημαντικό να αναρωτηθεί ο καθένας μέσα του για τους λόγους που τον εμποδίζουν να αποκτήσει αυτή την πολύτιμη ικανότητα. Βάσει στατιστικών στοιχείων τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξη αυτής της ικανότητας είναι ο φόβος της σωματικής ακεραιότητας (αν κάποιος βρίσκεται σε κακοποιητική σχέση), ο φόβος της αποτυχίας (φόβος ρίσκου για ένα νέο ξεκίνημα), ο φόβος του να πληγώσεις κάποιον άλλο (μπορεί να καταλήξει σε διακοπή σχέσης), ο φόβος της απόρριψης (έλλειψη ανταπόκρισης από τον άλλο), η οικονομική ανασφάλεια (παραμονή σε μια βαρετή δουλειά), ο θυμός (πεποιθήσεις περί επιβολής προς τον άλλο) και οι ενοχές (πεποιθήσεις περί αναξιότητας εαυτού).

 

Εφόσον κάποιος εντοπίσει αυτά τα εμπόδια και τα ‘δουλέψει’ με τον εαυτό του ή με την βοήθεια ειδικού ψυχολόγου/ψυχοθεραπευτή, τότε μπορεί να προχωρήσει στα 8 βήματα προς την απόκτηση αυτοπεποίθησης/διεκδικητικής συμπεριφοράς.

Το παρακάτω παράδειγμα είναι βασισμένο σε ένα υποθετικό σενάριο μεταξύ δύο ερωτικών συντρόφων, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί με παρόμοιο τρόπο σε οποιαδήποτε περίσταση ζωής και προς οποιοδήποτε πρόσωπο (αφεντικό, γονέα, παιδί).

Παράδειγμα 8 βημάτων
klim-musalimov-KWprYSkl-3w-unsplash
Διεκδικητική Συμπεριφορά – Εκπαίδευση και χρησιμότητα

O ορισμός της διεκδικητικής συμπεριφοράς (assertiveness) είναι το να διεκδικεί κάποιος τα δικαιώματά του, χωρίς όμως να παραβιάζει τα δικαιώματα του άλλου. Ο άνθρωπος που έχει διεκδικητική συμπεριφορά προσπαθεί να έρθει σε συμβιβασμό…

Read more